ΟΡΥΚΤΑ

Τα συστατικά που αποτελούν τα πετρώματα του στερεού φλοιού της γης, λέγονται ορυκτά. Ο γρανίτης και ο μαρμαρυγιακός σχιστόλιθος, που είναι από τα πιο συνηθισμένα πετρώματα της γης, αποτελούνται από διάφορα ορυκτά (π.χ. ο γρανίτης αποτελείται από τα ορυκτά άστριο , χαλαζία και μαρμαρυγία). Υπάρχουν όμως και ορυκτά όπως η σμύριδα , που δεν είναι συστατικά άλλων πετρωμάτων, αλλά απαντούν αυτούσια ανάμεσα στα πετρώματα. Όλα σχεδόν τα ορυκτά είναι σώματα ανόργανα και έχουν ορισμένη σύσταση. Τα περισσότερα είναι στερεά, όπως ο ασβεστίτης, και μερικά υγρά, όπως το πετρέλαιο. Τα ορυκτά ξεχωρίζουν το ένα από το άλλο με ορισμένα γνωρίσματα, όπως είναι η λάμψη, το χρώμα, η σκληρότητα, το ειδικό βάρος, το φυσικό σχήμα. Συνήθως τα ορυκτά έχουν μορφή κρυσταλλική. Το κρυσταλλικό σχήμα είναι πολύ συχνά το χαρακτηριστικότερο γνώρισμα του κάθε

ορυκτού. Πολλά ορυκτά έχουν την ιδιότητα να σχίζονται σε φύλλα.

Η συσσώρευση μεγάλης ποσότητας ορυκτών σε ένα τόπο ονομάζεται κοίτασμα. Η επιστήμη που μελετά τα ορυκτά, ονομάζεται ορυκτολογία. Εκτός από τα γνωρίσματα των διαφόρων ορυκτών η ορυκτολογία ερευνά και τον τρόπο, με τον οποίο έγιναν τα ορυκτά. Υπάρχουν ορυκτά που ύστερα από ορισμένη επεξεργασία, μας δίνουν βαριά μέταλλα. Ο γαληνίτης π.χ. το ορυκτό που βγαίνει στο Λαύριο, μας δίνει το μόλυβδο. Τα ορυκτά αυτά εάν περιέχουν μέταλλο σε αναλογία που συμφέρει τον άνθρωπο να το εκμεταλλευθεί, λέγονται μετάλλευμα. Ανάλογα με την αιτία που τα δημιούργησε, τα διάφορα ορυκτά διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες:

1. Τα πυριγενή, που προήλθαν από τη στερεοποίηση του μάγματος (υλικού των ηφαιστείων). Τέτοια είναι ο χαλαζίας, ο μαγνητίτης, ο χρωμίτης και άλλα που αποτελούν συστατικά των πυριγενών πετρωμάτων και έχουν μορφή κρυσταλλική.

2. Τα ιζηματογενή, που σχηματίσθηκαν από το κατακάθισμα ορυκτολογικού υλικού που τυχαίνει να είναι διαλυμένο μέσα στο νερό των ποταμών και των θαλασσών, όπως η άργιλος, το αλάτι, ο ασβεστίτης.

3. Τα μεταμορφωσιγενή, που προήλθαν από μεταμορφώσεις άλλων εξ αιτίας της θερμοκρασίας. Τέτοια είναι ο τάλκης , οι χλωρίτες και άλλα.

Ο τόπος όπου γίνεται η εξόρυξη του ορυκτού ονομάζεται ορυχείο (χρυσωρυχείο ανθρακωρυχείο κλπ.) Όταν από το ορυκτό παίρνουμε μέταλλο, τότε ο τόπος όπου γίνεται η εξόρυξη ονομάζεται μεταλλείο. Στα ορυχεία η μεταλλεία το ορυκτό βγαίνει από τη γη συνήθως από μεγάλο βάθος. Ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις όπου το ορυκτό σώμα υπάρχει στην επιφάνεια της γης.

ΡΟΥΜΠIΝΙ Ή ΡΟΥΒΙΝΙ

Ορυκτό-πολύτιμος λίθος , που ανήκει στην κατηγορία των οξειδίων του αργιλίου . Ποικιλία του ορυκτού κορούνδιο (ΑΙ2Ο3) . Έχει ερυθρό χρώμα , πυκνότητα 4,0 , σκληρότητα 9 και κρυσταλλώνεται στο τριγωνικό σύστημα . Εξαιτίας της μεγάλης σκληρότητάς του , της μη οξείδωσής του και της σταθερότητάς του στους χημικούς παράγοντες , χρησιμοποιείται στην ωρολογοποιία και στην κατασκευή λεπτών μηχανών . Το σπανιότερο και το πολυτιμότερο είδος είναι το ανατολικό ρουβίνι , που βρίσκεται σχετικά σε μεγάλες ποσότητες στη Βιρμανία , το Σιάμ και τη Σρι Λάνκα (Κεϋλάνη) .

ΔΙΑΜΑΝΤΙ ΚΑΛΛΙΑΝ

Το μεγαλύτερο σε μέγεθος διαμάντι που βρέθηκε ποτέ, βάρους 3.255 καρατίων . Ανακαλύφθηκε στο Πρώτο Ορυχείο Διαμαντιών του Τράνσβααλ το 1905 και πήρε το όνομά του από το σερ Τόμας Καλλίαν που ανακάλυψε το ορυχείο. Κόπηκε σε 9 μεγάλες και 96 μικρές πέτρες , η μεγαλύτερη δε από αυτές (το άστρο της Αφρικής ) κοσμεί το Βασιλικό Σκήπτρο του Βρετανού μονάρχη.

ΜΟΝΑΖΙΤΗΣ

Λέγεται και Κρυπτόλιθος. Έχει χημικό τύπο (le,la) PO4 . Έχει καστανό χρώμα. Της περιέχει 10%-12% διοξείδιο του Θορίου(TH02).Ο Μοναζίτης εξορύσσεται στην Βραζιλία, Νορβηγία, Μαδαγασκάρη, Σρι Λάγκα , Ινδία , και Β. Καρολίνα (Η.Π.Α. ).Σκληρότητα 5,0-5,5. Ειδικό βάρος 4,6-5,4.

ΜΟΛΥΒΔΙΤΗΣ

Έχει χημικό τύπο ΜοΟ3. Έχει ανοιχτό κίτρινο χρώμα, μεταξώδη λάμψη, σκληρότητα 2,0 και ειδικό βάρος 4,0 –4,5. Κρυσταλλώνεται στο ορθορομβικό σύστημα και απαντά με την μορφή Εξανθίσεων, επιταγών και Ινωδών μαξών

ΔΙΑΜΑΝΤΙ

Ορυκτό που αποτελείται από κρυσταλλικό άνθρακα στο μονομετρικό σύστημα και συνήθως έχει μορφή οκτάεδρου ή πολύεδρου. Έχει την μέγιστη τιμή σκληρότητας (10) στην κλίμακα των Μος και μια ιδιαίτερη λάμψη. Δεν επηρεάζεται από τα οξέα , έχει μέσο ειδικό βάρος 3,52g/κ.εκ . Οι πιο σημαντικοί κρύσταλλοι βρίσκονται στο Ζαϊρ και στη Νοτιοαφρικανική Δημοκρατία. Ανάμεσα στα πιο μεγάλα διαμάντια που έχουν βρεθεί ως τώρα είναι τα Cullinan, Excelsior, Victoria, Koh-I-noor, Gran-Mogol, Orlov Reggente. Πάνω από 80% της παραγωγής των διαμαντιών χρησιμοποιούνται για τεχνικούς σκοπούς σε διατρητικές μηχανές, πριόνια και λείανση μεταλλικών επιφανειών. Το υπόλοιπο 20% διοχετεύεται στο εμπόριο ως πολύτιμη πέτρα.

Επιμέλεια Εργασίας:

Κάκιας Νίκος

Καντιώτης Νικόλαος

Σχολικό Έτος:

2004-2005

Τμήμα:

Β1